De woorden hoog- en laagcultuur wil ik eigenlijk niet gebruiken, omdat daarmee een blog al wat besmeurd is. De bewoordingen hebben namelijk teveel weg van een waardeoordeel en daar kan ik het eigenlijk maar moeilijk eens mee zijn. Hoogcultuur is niet hoogstaander dan laagcultuur, omdat het beter is. Hoogcultuur is niet hoogstander doordat het beter is. Het is een woord welke aanduidt dat het, in elk geval van oorsprong, gaat om de cultuur van de hogere klasse. In elk geval voor mij, zou het ook behoorlijk onmogelijk zijn om hoogcultuur en laagcultuur op waarde, kwaliteit, belang of schoonheid te toetsen of te vergelijken.
Is het niet welhaast onmogelijk om iets duidelijks objectiefs te kunnen zeggen over bijvoorbeeld de waarde van de muziek van Bach ten opzichte van iets als N.E.R.D? Laatst keek ik het SGPJongeren Profiel van IKON. Hierin zit een voor mij welhaast hilarisch stukje in. Dirk-Jan Nijsink (Voorzitter van de SGPJongeren) is op bezoek bij de zelf-uitgeroepen 'mislukte christen' Arend-Jan Boekestijn. Voor Boekestijn is het luisteren naar Bach een 'geestelijke schoonmaakbeurt' (vrij naar Boekestijn) en voor beide is Bach het enige Godsbewijs.
De muziek van Bach is niets meer én niets minder dan prachtige muziek. Gemaakt door een genie, muziek wat gemaakt is onder het motto 'Soli Deo Gloria' en 'Ad Majorem Dei Gloriam'. Het kent een niet vaak overtroffen muzikale gelaagheid en mathematische complexiteit. Zoals bijvoorbeeld terug te vinden in het boek 'Gödel, Escher, Bach' van Douglas Hofstadter. Die 'geestelijke schoonmaakbeurt' kan ook bereikt worden door naar een optreden van Atari Teenage Riot, K3 of James Blunt te gaan. De 'geestelijke schoonmaakbeurt' komt naar mijn mening niet zozeer door de muziek, maar door de liefde van de persoon voor deze muziek. Daarom interpreteer ik dit 'enige Godsbewijs' dan ook slechts als een vorm van projectie. De persoon kan onovertroffen genieten van Bach en associeert dit met voor hem positieve termen als 'Godsbewijs' en 'geestelijke schoonmaakbeurt'.
Het onderscheid tussen hoog- en laagcultuur is wat mij betreft dan ook vaak een zelfde vorm van projectie. Een persoon die naar de schouwburg en het concertgebouw gaat, literatuur leest en museum bezoekt zal dit eerder aanduiden als 'hoogcultureel' dan een persoon die niet deelneemt aan dit soort culturele uitstapjes. Een persoon die een Hollywood blockbuster bekijkt en geen literatuur, maar lectuur leest. De laatste persoon hoeft zich niet te onderscheiden door zijn culturele uitingen te classificeren als 'laagcultureel'. Hij hecht, in tegenstelling tot de hoogcultureel-gerichte mens, niet zo aan de positieve projectie van de eigen smaak. Uiteraard zullen er maar weinig mensen van mening zijn dat de smaak van een andere persoon beter of verfijnder is dan die van henzelf.
Ik doel met ‘positieve projectie van de eigen smaak’ op het proberen te creëren van een legitieme grond om te kunnen zeggen ‘mijn smaak is beter’ en ‘ik onderscheid mij van de grotere massa’ (met in het achterhoofd ‘dat wat de massa doet is minder goed’. Men maakt van de eigen smaak een groots geheel, een onderscheiden ‘hoogcultuur’ die, beter, belangrijker en meer waard is. Slechts mensen van een hoogcultureel allooi zullen deze termen bezigen. Zoals al geschreven, hoog cultuur is van oorsprong de cultuur van de hogere klasse. Ze stonden hoger in de hiërarchie van de samenleving.
Nog steeds ben ik er niet helemaal uit, maar dit is dan ook een proces. Over dit onderwerp komt vast nog wel wat meer naar boven.
Anderzijds heb je wel een 'volkscultuur' die zichzelf als zodanig positioneert. Met zangers als Jannes die zo gewoon gebleven is, de Hollandse gezelligheid en een omroep die zich zelf uitgeroepenheeft tot de grootste familie van Nederland. Ze zullen het geen laagcultuur noemen met ze lekken zich wel te etaleren als de cultuur van 'het' volk.
BeantwoordenVerwijderen