Kunst als voorhoede

De kunstwereld mag zichzelf graag zien als de voorhoede, de avant-garde. Wat gebeurd in de kunst zie je met wat vertraging terug in de samenleving. (Ik ben overigens niet van mening dat de kunstwereld buiten, boven noch onder de samenleving staat), het is slechts een manier van spreken.

Natuurlijk is het waar dat kunst visioniar is, maar gaat wat mij betreft niet op voor alle kunsten. Het is wat te vergelijken met voorspellende gave van marktprofeet Alan Greenspan. Zijn woorden veranderden de wereld. Wanneer hij de uitspraak deed dat de markt zou aantrekken, trok de markt aan. Had hij een voorspellende gave? Ik zou geen ‘nee’ durven zeggen, maar een deel had ook te maken met het fenomeen ‘Catch 22’ of Selffulfilling prophecy’ en ik heb, wanneer het over de economie ging, zelfs wel eens ‘The Greenspan Effect’ gehoord.

Met specifieke vormen van kunst, zoals bijvoorbeeld de mode vraag ik mij stellig af of deze kunst een constaterende of dicterende vorm van voorhoedegedrag vertoont. Modeontwerpers doen vast inspiratie op door goed om zichzelf heen te kijken, moodboards te creëren en prachtige collectie neer te zetten. Ze zullen echter goed moeten constateren, want dat hoedje kan zomaar ‘zo Chanel 2009’ zijn en je collectie is verpest. Wanneer de collectie ‘land’ heb je een behoorlijke kans dat soortgelijke kleding volgend jaar in de winkels van Zara, H&M en andere modebewuste wallhalla’s hangen.

Constateert Vogue of een collectie goed is of dicteert ze of een collectie goed is? Het sluit elkaar niet geheel uit, dat zou namelijk een schoffering van het vak zijn. Bij Vogue zullen ze vast meer sjoegem hebben van goedgemaakte mode, van originaliteit en alles wat bij een succesvol geheel hoort. Voor mij zijn de wisselwerkingen binnen dit veld behoorlijk ondoorgrondelijk. In het veld zijn verschillende personen en instellingen actief die zekere vorm van prestige, autoriteit of status. Die hebben ze in de loop van de tijd vergaard of zijn er zelfs mee geboren. Aan de andere kant zijn er binnen het veld mensen die de autoriteit van deze instituten blijkbaar accepteren. Elke keer weer vind ik dat een boeiend idee. Op welke manier is de autoriteit van Vogue gelegimiteerd?

Natuurlijk zijn deze vragen al eens gesteld en veel breder te trekken dat de kunstwereld. Slechts een bepaald slag anarchisten kan er met zijn hoofd niet bij waarom wij mensen een overheid accepteren en evenveel filosofen hebben proberen uit te vogelen hoe de wetgevende, uitvoerende en rechtgevende macht te legitimeren zijn zonder te verwijzen naar een van de drie machten.

De kunst als wereld van de kunstenaars en de niet-kunstenaars die daar om heen zwermen in de vorm van galeriehouders, recensenten en curators is net als elke ‘wereld’ een relatief afgesloten geheel. Ik zou willen zeggen dat binnen een wereldje het nooit duidelijk zal worden hoe de welhaast organische wisselwerking nu ‘echt’ zit.

Ik moet denken aan de meningverschillen tussen verschillende psychologische scholen. Waar het ene kamp depressiviteit toeschrijft aan een te kort aan sertonine schrijft het andere kamp het te kort aan serotonine toe aan depressiviteit.

Hoe dan ook, food for thought