Nothing is more unpredictable than the mob
In de laatste Gezinsgids las ik een artikel over Auschwitz en de verschrikkelijke dingen die daar gedaan zijn, hier en daar stonden wel wat fouten in het artikel (bijvoorbeeld dat de Holocaust de grootste geïndustrialiseerde vernietiging van mensen in de geschiedenis was), maar de indruk die het achterliet is er een van onbegrip en walging. De schrijver van het stuk vroeg zich af hoe het kon zijn dat hele gewone mensen (zwervers, professoren, artsen, boeren) op zo'n manier vernietigd konden worden andere 'hele gewone mensen'.
Het onbegrip en de walging weet Bernard-Henri Lévy in zijn boek 'La barbarie à visage humain' (De barbaarsheid met een menselijk gelaat) weet dit op een fantastische manier te verwoorden (uiteraard met de kanttekening hoe walging en onbegrip 'fantastisch' kunnen zijn). In de inleiding van 'La barbarie à visage humain' verwoord hoe onmogelijk het is om dit als filosoof te benaderen. Als schilder is het mogelijk om de uitgeteerde lichamen af te beelden, als schrijver is het mogelijk om deze gruwelen in woorden om te zetten en als componist om de verschrikkingen van de Holocaust over te brengen aan de hoorder. Dat kan een filosoof niet, hij zal moeten denken; over gruwelen. De kernvraag in het voorgenoemde boek is echter niet 'hoe moeten filosofen denken over gruwelen?', maar veel meer 'Hoe heeft dit kunnen gebeuren'. Eigenlijk dezelfde vraag als de vraag van de schrijver van het stuk in de Gezinsgids.
Naar mijn overtuiging ligt het antwoord op deze vraag niet heel ver weg, ik ben van mening dat de mens de neiging tot 'Het Kwaad' in zich meedraagt van 'Cradle tot Cradle'. Hitler is niet als notoire dictator aan de macht gekomen, welnee. Hij is echter ook niet zomaar het product van 'de democratie' (Hitler heeft nooit meer dan 37% van de stemmen gehaald tijdens verkiezingen). Hitler heeft veel profijt gehad van de 'Grote Depressie' en heeft daarnaast enorm veel geluk gehad. Opvallend is echter wel dat er zoveel mensen in de Tweede Wereldoorlog de vreselijkste zaken hebben gedaan, zonder eigenlijk echt door te hebben wat er allemaal gebeurde en indien ze goed wisten wat ze deden was dit binnen 'het systeem' te verklaren. Wij; mensen in 2009 kunnen ons niet voorstellen dat mensen zo met mensen omgaan. Zij; de kampbeulen in '44 waren van mening dat het geen mensen waren.
Hitler mag dan samen met zijn consorten het brein zijn achter al deze verschrikkingen zijn, de massa was het die het handen en voeten gaf. De massa die in eerste instantie maar weinig idealen heeft en makkelijk van de een op de andere dag van 'links' 'rechts' wordt. De massa in onvoorspelbaar. ik stel het mij altijd voor als een kudde op hol geslagen vee. Wanneer je van een groep van 1000 koeien er 10 de stuipen op het lijf jaagt gaat de gehele groep er als de gekken van door en stopt voor niets en niemand, het gros van de koeien weet echter niet waarom ze rennen. Zo is het denk ik ook met de mens en niet alleen in toestanden van massahysterie waar iedereen begint te rennen. Hetzelfde principe is van toepassing op stemgedrag, de dingen die we doen en laten, de dingen waar we een mening over hebben en de dingen die we goed of slecht vinden. Wanneer we dit gegeven toepassen op onze hedendaagse samenleving, waarin veel geluiden opgaan om die massa nog meer macht te geven dan ze al heeft vraag ik mij stellig af of we dat willen. Is het inderdaad het beste voor de massa (van stemgerechtigde burgers) dat zij de macht ‘in handen’ hebben? Weet de massa het inderdaad beter dan een groep competente mensen?
Aan de andere kant zijn er ook heel wat problemen wanneer we een groep competente mensen verkiezen tot onze vertegenwoordiging. Die competente mensen moeten ook de verantwoordelijkheid van hun verkiezing kennen. Politici staan in het midden van de arena en kunnen heel makkelijk de vriendelijke massa doen veranderen in een op hol geslagen meute die blind is en niet weet wat zij doet.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten